Sevgililerin birbirlerini kutladıkları, hediye aldıkları, iyi dilek ve temennilerde bulundukları her yılın 14 Şubat gününü bilmeyenimiz pek azdır. Birçoğumuz tarafından dikkate alınan bu özel günün nasıl ortaya çıktığını anlatan efsanelere bakalım.
Sevgililer günü kutlamasının kökeni pagan kültürü, ritüeline kadar uzanır. Romalılar tarafından 15 Şubat, Roma’nın kurucuları Romus ve Romulus ile Roma tanrısı Faunus’a adanan saflık / bereket / doğurganlık bayramı olarak kutlanmaktaydı. Lupercalia adı verilen bu bayramda Luperci üyeleri ve rahipler kutsal bir mağarada bir araya gelerek keçi kurban ederlerdi. Günün ilerleyen saatlerinde ise şehirde yaşayan bütün genç kızlar yazdıkları isimlerini büyük bir kaba koyarlar, bekâr erkekler de kaptan rastgele isim çekerlerdi. İsimleri eşleşen çiftler yıl boyunca birlikte olmaya hak kazanırlardı ve bu eşleşmeler çoğunluk evlilikle sonuçlanırdı.
Pagan dönemdeki bu ritüelin ötesinde, 14 Şubat’ın günümüzde Valentine Day / Sevgililer Günü olarak anılmasına neden olan üç ayrı söylence ve kayıt bulunmaktadır. Bunlara bakacak olursak, Katolik Ansiklopedisi’nin şehitler / azizlerle ilgili sayfalarında 14 Şubat gününde öldürülen üç ayrı Aziz Valentine ismine, üç ayrı olaya rastlamaktayız:
Roma İmparatoru Claudius II, bekâr kalan erkeklerin evli ve ailesiyle birlikte olan, yaşayanlardan daha iyi, daha cesur ve öz verili askerlik yaptığına karar vererek MS 270’de genç erkeklerin evlenmelerini yasaklayan bir kararname yayınladı. Bu kararı almasında aynı zamanda askere alınacak erkek nüfusun giderek azalması da etken olmuştu. Ancak bu kararnameyi kabul etmek istemeyen genç sevgililer Claudius’a meydan okuyarak evlenme yasağının kalkmasını talep ettiler. Evlenmek isteyen gençlerle aynı görüşte olan Rahip Valentine, İmparator Claudis’un emrine rağmen gizlice gençleri evlendirmeye başladı ve buna devam etti. Ancak, Valentine’ın bu gizli eylemi bir süre sonra ortaya çıkınca İmparator Claudius onun ölüme mahkûm edilmesini emretti. 14 Şubat günü öldürülen ve Hristiyan şehitliğine gömülen Valentine daha sonra aziz mertebesine yükseltildi. Gençler ise şehit edilen Valentine’ın anısına Lupercalia Bayramı’nı ilerleyen yıllarda Aziz Valentine günü olarak kutlamaya başladılar.
İkinci öykü bir başka Rahip Valentine’ın Roma hapishanelerinde çok sıkı kontrol altında tutsak olan Hristiyan mahkûmların kaçmalarına yardım ettiği için öldürüldüğüne dair.
Son kayıt ise Roma zindanındaki mahkumlardan adı Valentine olan bir kişinin kendisini ziyarete gelen gardiyanın kızına aşık olması, ölmeden önce aşık olduğu kıza ‘’ Sevgilinden’’ ( From your Valentine) notunu düştüğü son bir mektup yazması ile ilgili. Valentine sözcüğünün sevgili ile ilişkilendirilmesi düşülen bu nota bağlanmakta. Bu not bugün hala sevgililer tarafından bir birlerine aynı ifadeyle yazılmaktadır.
Roma İmparatorluğu’nun Hristiyanlığı resmi din olarak kabul etmesinin ardından, ilerleyen yıllarda Katolik Kilisesi ve Hristiyan rahipler, gençlerin bu pagan ritüelini devam ettirmelerinden rahatsızlık ve endişe duymuşlardır. Bu duruma bir çözüm olarak Aziz Valentine’ın öldürülmesinden 226 yıl sonra Papa Gelasius 14 Şubat’ı Aziz Valentine Günü olarak ilan etmiştir.
Valentine ile romantizmin bir arada anılmasına ise ilk olarak 1380-1390 yılları arasında Geoffrey Chaucer’in yazdığı The Parliament of Fowls (Kuşların Parlamentosu) isimli şiirinde rastlamaktayız.
Amerikalı artist ve iş kadını Esther Howland’ın 14 Şubat 1880’de ilk sevgililer günü kartını postalamasından bugüne her yıl giderek artan oranda kutlamanın yapıldığı 14 Şubat, Noel’den sonra insanların birbirlerine en fazla kart gönderdiği gün. Alınan çeşitli hediyeler vasıtasıyla ticaretin de önemli ölçüde arttığı, hareketlilik kazandığı bir tarih olarak da dikkati çekmekte.
Söylenceleri, öyküleri, efsanelerinde iki bin yıl önce yaşanan ve günümüze ulaşarak hayatımıza farklı bir renk katan 14 Şubat Sevgililer Gününüz kutlu olsun.