Şampanyanın, 1688 yılında Dom Pi Pérignon adında bir rahip tarafından bulunduğu söylense de aslında ilk olarak Fransanın Champagne bölgesinde ortaya çıkmıştır. Beyaz şarabın içine karbondioksit gazı ekleyip patlatılarak içilen ilk şampanya, Dom Pi Pérignon tarafından geliştirilip günümüzde ki halini almıştır. Şampanyanın şişesi ilk yapıldığı dönemlerde yağlı bez ile kapatılırdı. Daha sonra Pérignon mantar tıpa takarak içinde ki karbondioksidin daha yoğun olarak dağılması sağlamış ve şampanyanın kendi kendine patlamasını engellemiştir.
Günümüz de olduğu gibi şampanya çıktığı ilk dönemlerde özellikle kutlamalarda içilirdi. Fransanın soyluları ve devlet büyükleri şampanyayı ‘sabrage’ denilen bir kılıçla başındaki camı kırarak özel günlerde açarlardı. Bu gelenek arık son bulsa da sembolik olarak sabrage kılıcı bazı ülkelerde kullanılmaktadır.
Şampanya Nasıl Yapılır?
Şampanya beyaz ve kara üzümle üretilen bir şarap türüdür ve yapımında özellikle üç çeşit üzüm kullanılır; Chardonnay, Pinot Noir ve Pinot Meunier. İlk olarak beyaz şarap üretilir ve siyah üzümlerin kabuğunda ki renk pigmentlerinin beyaz şaraba geçmesi engellenerek beyaz şaraba işlenir. Harmanlanan bu şarabın içine maya eklenerek şişelere dökülür ve ağzı metal kapaklarla sıkıca kapatılır. Ters çevrilmiş şekilde aylarca dinlendirilen bu harmanın içindeki mayalar ikinci fermantasyonla karbondioksit gazı üretir. Baş kısmı dondurularak açılır ve maya tortuları şampanyanın üst kısmından alınır. Baş kısmına mantar tıpa takılarak satışa hazır hale getirilir. Bu sayede şampanyada oluşan köpük, mayaların fermantasyonuyla doğal yoldan elde edilir. Başka bir katkı maddesi eklenmez.
Şampanya türleri içerdikleri şeker oranlarına göre brüt, ekstra brüt, ekstra sek, kullanılan üzümlerin mahsul kalitelerine göre ise Vintage Şampanya, Non-Vintage Şampanya ve Blanc de Blancs Şampanya olarak sıralanır.
- Vintage Şampanya: Özel bir yıla ait iyi mahsul veren üzümlerden yapılan şampanya çeşididir. Mahsul tarihi özellikle etiketinde belirtilir.
- Non-Vintage Şampanya: Farklı mahsul yıllarına ait üzümlerden üretilen şampanya türüdür. Mahsullerin toplandığı tarih şişelerin üzerinde belirtilmez.
- Blanc dee Blancks Şampanya: Bu şampanya türü ise sadece kaliteli beyaz üzümlerden üretilir.
Şampanya Nasıl İçilir?
Öncelike şampanyanın patlatılarak açılması önerilmez. Bu patlatma geleneği 1967 yılında Formula 1 yarışlarında başlamış ve daha sonra tüm kutlamalarda kullanılmıştır. Bu yöntem doğru olarak kabul edilmez. Çok özel üzümler kullanılarak zahmetli bir yapım aşamasından geçerek üretilen şampanyanın bir damlasının dahi ziyan olması saygısızlık olarak görülür.
Şampanyanın ilk önce jelatin kısmı çıkartılır. Mantarın atmaması için tutturulan metal aparat yavaşça sökülür. Şampanya şişesi çevrilerek (mantar değil) yavaşça mantar tıpa çıkartılır ve flüt kadehlerde soğuk olarak içilir. Şampanyayı açarken çalkalanmamasına dikkat edilir. Aksi takdirde mantar birden patlar ve şampanyanın 3’te 1’lik kısmı ziyan olur.
Şampanyanın sıcaklığı yaklaşık olarak 6-7 derece arasında olmalıdır. Buzlukta soğutulması önerilmez. Eğer şok olarak soğutulması gerekiyorsa buzlu kovaya koymak yeterli olacaktır.
Şampanya kadehi ortasından tutulmaz. Soğuk olarak içilmesi gerektiği için elin sıcaklığı şampanyayı ısıtacaktır. Bunu önlemek için şampanya bardağının altından tutularak içilmesi gerekir.
Şampanya Dünya’da en çok havyarla birlikte içilir. Onun dışında kanepe, kuru yemiş gibi aperatif yiyeceklerle ve daha çok kutlamalarda tüketildiği için yanında pasta, föndü gibi tatlı yiyeceklerle de tüketilebilinir.
Şampanyanın bir diğer özelliği ise günün her saatinde içilebilen tek şarap çeşidi olmasıdır. Avrupa’da ve özellikle Fransa’da öğle yemeklerinde sıkça tüketilir. Ülkemizde ise genellikle kutlamalarda tüketildiğinden şampanyanın içimi için özel bir kültür oluşmamıştır.