Halk arasında motoru yenilenmiş yani diğer bir tabirle rektifiye edilmiş ya da yeni alınan sıfır araçlarda motorun uzun yolda birkaç yüz kilometre kullanılarak motorun sonraki zamanlardaki performansını yükseltmek için yapılan uygulamaya arabanın motorunu açma ya da araç motoru açma da denir.
Arabanın motoru nasıl açılır yazımızda yazacağımız bilgilendirmeleri okumadan önce kesinlikle aracınızın kullanıcı el kitabını okumanızı ve varsa ilgili kısımdaki motor açma tavsiyelerine uymanızı ya da yetkili servisinize danışmanızı tavsiye ederiz. Yazdıklarımız öneri niteliğinde olup her marka ve modele göre değişiklikler gösterebileceği gibi aracınızın performansındaki etkilenmelerden sorumluluk kabul etmediğimizi belirtmek isteriz.
Araba Motoru Nasıl Açılır?
Halk arasında bilinen araç motoru açma yöntemleri aslında yanlış anlaşılmıştır. Aracınızın yeni motorundan daha yüksek performans almaya yönelik uygulanacak motor açma işlemleri aslında aracınız yeni motoruyla dikkatli şekilde belirli kilometre yol yapmadan uygulanması durumunda aracınıza faydadan çok zarar verecektir.
Yeni araba motorları ya da sıfırlanmış araç motorları piston ve silindirlerin yüksek uyumlu şekilde çalışmaları için belirli bir kilometreye kadar fazla ısıtmadan ve zorlamadan çalıştırılmaları gerekmektedir. Buna genel olarak Rodaj denmektedir. Motorlardaki rodaj süresi zamanla gelişen aşınmanın ilk aşaması, birbirine göre izafi hareket yapan makine elemanlarının alışma safhası olarak da tanımlanabilir. Bu kademede şiddetli ve hızlı bir aşınma söz konusudur. Bu ilk aşınmaya rodaj aşınması denmektedir.
Rodajın nasıl gerçekleştiği, birbirine temas eden makine elemanlarının bu aşamadan sonraki ömürleri için çok önemlidir. Rodaj aşınması mümkün olan azami zamanda, en az yükle ve normal hızdan daha düşük hızlarda ve devirlerde tamamlanmalıdır. Genel olarak araç kitapçıklarında bu süre aracın ilk 1000, 1500 ya da 2500 kilometresi olarak verilmektedir. Yani bu kilometreler yapılana kadar geçen rodaj süresinde;
- Motoru yüksek devirde çalıştırarak zorlamaktan
- Ani ve çabuk kalkışlardan
- Vites küçülterek ani hızlanmadan
- Ani frenlerden
- Uzun süreli yüksek devirde kullanmaktan kaçınılmalıdır.
- Römorkla veya kaldırabileceğinden fazla yükle sürüşten kaçınılmalıdır.
Dizel ve benzin motorlu araçların özellikleri ve kullanım amaçlarında farklılıklar olması nedeniyle rodajlarında da farklılıklar vardır. Başka bir değişle üretim farklılıkları göz önüne alınarak bir sürüş tarzı ve rodaj yöntemi izlenmelidir.
Rodaj döneminde motor ne kadar korunursa, gelecekte kullanıcısına hem daha fazla verim sunar hem de daha az masraf çıkartır. Motoru ve diğer parçaları zorlamadan yapılan rodaj, aracın kullanım ömrüne, güvenilirliğine ve ekonomikliğine önemli katkı sağlar.
Günümüzün teknolojisi 10-20 sene önceki otomobil üretim teknolojisine göre çok ileri düzeyde. Peki buna rağmen yeni modern araç motorların da rodaj sürecine ihtiyacı var mı? Sorumuzun cevabı malesef “evet”. Ancak rodaj yani motor ve aktarma organlarındaki hareketli parçaların birbirlerine uyum süreci eskisinden daha kısa. Otomobil üreticileri, modern motorların iç yüzeylerinin kalitesinin çok iyi, üretim toleranslarının çok düşük olduğunu gibi nedenlerle eskisi gibi katı rodaj kurallarına ihtiyaç duyulmadığını belirtiyorlar. hatta bazı firmalar rodaj uygulamasına gerek olmadığını bile açıklıyor.
Otomobil üreticileri; son yıllarda egzoz emisyonunu düşürebilmek için pistonların hareket alanını değiştirme yoluna gittiler. Mesela Bmw markasının ürettiği motorlarda piston ve silindir arasında sadece 0.03 mm mesafe vevcut. Piston ve silindirin aralığı bu kadar küçük olan motorların henüz yeniyken zorlanması kesinlikle yanlış. Motorun zorlanması pistonların sıkışmasına neden olabilir ve bu uzun vadede yağ tüketimini olumsuz yönde etkileyebilir. Motor, ilk 1000 km. rodaj kurallarına uygun kullanılır ve uzun kilometreler yağ değişimi yapılmaz. Bazı sıfır araç modellerinde ilk yağ değişim süresi 50.000 km.’ye kadar veya 2 yıla kadar çıkmaktadır. Eski teknoloji motorlarda yağ değişim periyodları 3 bin-5 bin km. olduğunu da hatırlatmak isteriz.
Rodajda en önemli kural: kesinlikle gaz pedalına sonuna kadar basılmaması! Yağlama ne kadar mükemmel olsa da silindir ve piston yüzeyleri tam olarak düz olmadıkları için metal metale sürtünüyor ve aşınma meydana gelir. Silindir ve pistonlara mikroskopla bakıldığında yüzeylerinde küçük tepeler bulunduğu görülür. Motor rodajdayken daha iyi bir yağlama sağlamak amacıyla bu küçük tepelerin zirveleri yok edilerek düz bir yüzey oluşturulur.
Rodaj aşamasında gaz pedalına mümkün olduğu kadar yavaş basılması gerekiyor. Düşük devirlerde gaza özellikle çok yüklenilmemelidir. Çünkü düşük devirlerde tam gaz sürüş, sürtünmeyi artırır. Sürtünmeden doğan yüksek ısı silindir iç yapısında olumsuz etkiler bırakır.
Rodaj, fren ve debriyaj sistemleri için de geçerlidir. Disk ve balataların birbirlerine alışması zaman alır. Aynı alışma süresini debriyaj balata ve baskısında da görmekteyiz.
Rodaj süresi boyunca dikkat etmemiz gereken bir diğer parça da lastiklerdir. Lastiklerin kalıptan kolay çıkması için üretim aşamasında yüzeylerine sürülen cilanın kaybolması için genelde min. 500 km yol yapılması gerekir. Bu cila nedeniyle yeni lastiğin yol tutuş ve fren performansı zayıf olduğu için özellikle rodaj döneminde dikkatli sürmek gerekir.
Genel inanışa göre benzinli motorlar 1000 km, dizel motorlar da 1500 km’den sonra hızlı vites geçişleri ve hızlanmalar, motorun müsaade edilen en son devre kadar yavaş yavaş zorlamadan yapılmalıdır. Motor verimi benzinli motorlarda yaklaşık 3000 km, dizel motorlarda 5000 km’den sonra en yüksek düzeye geldiği genel bir inanıştır.
Ayrıca motorun yağ tüketim durumu ise yeni motorlarda veya yenilenmiş motorlarda, piston, segman ve silindir duvarları alışma sürecinde daha fazla yağ tüketir. Yeni motorlar veya komple yenilenmiş motorlar ancak 5000 km’ den sonra normal yağ tüketimi seviyesine ulaşırlar.
Hepimizin aklına yeni nesil araçların yeni nesil motorlarında da rodaj var mıdır? sorusu geliyor. Elbette vardır, Ancak, üreticiler yeni nesil motorlar için genellikle rodaj kelimesini kullanmaktan kaçınmaktadırlar. Bu kelime yerine kullanıcı el kitaplarına “yeni araçların kullanılması” gibi başlıklar altında, aslında bu başlıklar yukarıda anlattıklarımızla benzer rodaj içerikli tavsiyeler ve öneriler vermektedirler. Ancak, yeni nesil araçların motorlarının rodaj süresinin eski nesillere göre daha kısa olduğunu da belirtmeden geçemeyiz.
Genel olarak özetleyecek olursak, “Yeni araçlarda motorun alıştırılması süresinde; araç kesinlikle tam gazda kullanılmamalıdır. Düşük devirlerde kullanıma bağlı motor asla zorlanmamalıdır. Aracınızdaki tüm viteslerden gerektiği şekilde ve gerektiği ölçüde yararlanılmalıdır. Gaz pedalına, bütün vites ve sürüş hızlarında mevcut pedal hareket mesafesinin en çok 3/4′ünü kullanacak şekilde basılmasına özen gösterilmelidir. Araç, azami hızının 3/4′ ünden daha hızlı sürülmemeli ve sürüş sırasında gereksiz ve ani şekilde sert frenlemeler kesinlikle yapılmamalıdır.
Rodaj sürecini ortalama olarak 2500 km.’ye kadar en fazla 3000 d/dak. yani 3000 devire kadar, 2500 km.’den 5000 km.’ye kadar en fazla 4000 d/dak. 5000 km ile 10000 km arasında en fazla 5000 d/dak. 10000 km den sonra en fazla 7000 d/dak. ya kadar devirlerde sürmeye özen gösterirseniz aracınızın ilerleyen yıllardaki max. hız süresinde herhangi bir kayıp görmeyeceğiniz gibi benzin tüketim oranında da düşüş gözlemleyebilirsiniz.
Tüm şoförlere güvenli ve keyifli sürüşler dileriz.