Pekmez; üzüm, incir, keçiboynuzu (harnup) veya dut gibi tatlı meyvelerin ya da şeker pancarı ardıç gibi şekere dönüşebilecek tarım ürünlerinin ezilip kaynatılmasıyla üretilir. Anadolu’ya özgü yoğun ve tatlı bir şuruptur.
Besin değeri, içerdiği meyvelere göre değişkenlik gösterir. Ama şunu söyleyebiliriz ki zengin karbonhidrat içeriğiyle iyi bir enerji kaynağıdır. İçermiş olduğu yaklaşık %80’lik karbonhidrat, glikoz ve fruktoz halinde olduğu için, sindirim sisteminde parçalanmaya gerek olmadan direk kana geçer.
Pekmez Çeşitleri Nelerdir?
Üzüm Pekmezi: Üzümden elde edilen pekmez türüdür. En belirgin özellikleri, enerji vermesi ve iştah açmasıdır. Hamilelikte bebek gelişimi ve anne sağlığına iyi gelir. Ayrıca mide, bağırsak ve böbrekler üzerinde olumlu etkileri vardır.damar sertliğine iyi gelerek kan dolaşımını hızlandırır.
Üzüm pekmezi, olgunlaşan üzümlerden yapılmaktadır. Üzümün rengi önemli değildir. Özellikle Elazığ’ın Hoş Köyü’nde yapılan üzüm pekmezi, değerli ve aranan pekmezlerdendir. Toplanan üzümler, betondan yapılma, içi oyulmuş taşlara torba ile konur. Ayakta çizme ile veya basınçlı sıkma makineleri ile sıkılır. Çıkarılan şıra süzülür ve ardından kazanlara konularak kaynatılır. İyice kaynatıldıktan sonra geniş kaplara konulan şıra, üzeri güneş alacak şekilde örtülür ve birkaç gün dinlendirilir. Olgunlaşan pekmez tekrar süzüldükten sonra tüketilmeye hazırdır.
Dut Pekmezi: Duttan elde edilen bu pekmez, mide hastalıkları ve ülsere olan faydasıyla bilinmektedir. Soğuğa karşı vücut direncini artırır, astım ve bronşit hastalıklarına iyi gelir. Bebek ve çocukların zeka ve bedensel gelişimine faydalıdır.
Yapımında olgunlaşmış dutlar kullanılır. Bu dutları toplamak için altına dört köşesinden tutulan bir bez gerilen dut ağacı silkelenir. Beze düşen dutlar, üzerlerini kapatacak kadar suyla birlikte kaynatılırlar. Bu işlem dutla çekirdekleri ayrılana kadar sürer. Kaynayan pekmez süzülür ve dinlendirilir. Ardından 5-10 dakika daha kaynatılır. İşlem bittikten sonra geniş kaplara konan şıra, birkaç gün güneşte bırakılır. Güneşlendirmenin ardından tekrar süzülür ve tüketilmeye hazır hale gelir.
Harnup (Keçiboynuzu) Pekmezi: Ege ve Akdeniz yöresine has bir pekmezdir. En faydalı pekmez türlerinden biridir. Doğal ve katkısız olanını tüketmek gerekir. Glikoz katkılı olanlar, fayda yerine zarar vermektedir. Lütfen satın alırken dikkatli olun.
Nefes darlığına karşı oldukça etkilidir. Kolesterolün düşürülmesi ve tansiyonun dengelenmesine yardımcı olur. Kalp çarpıntısını önler. Cinsel gücü ve sperm sayısını artırıcı etkisi vardır. dişleri ve kemikleri güçlendirir. Kalsiyum, sodyum ve potasyum oranı oldukça yüksektir. Bunlar sayesinde kandaki zehirli maddeleri temizler. Bağırsak kurdu, tenya, solucan gibi bağırsak parazitlerini temizler. İçerdiği A, B, B2, B3, D vitaminleri sayesinde doğal güç ve besin kaynağıdır diyebiliriz.
Andız (Ardıç) Pekmezi: Andız ağacı meyvelerinden elde edilen bu pekmez, Mersin ve çevresinde sıkça üretilir. Bronşit, öksürük, sarılık, kaşıntı, egzama, mide bulantısına iyi gelir. Akciğer ve karaciğere faydalıdır. Tüm pekmez çeşitleri gibi kan yapıcıdır ve enerji verir. Tadı diğer pekmezlere göre daha acımsıdır.
Pancar Pekmezi: Şeker pancarı köklerinden elde edilen bir pekmez türüdür. Özellikle Kırklareli ve Amasya’da iyi bilinir. Soyulmuş ve kıyılmış taze beyaz şeker pancarının kaynatılması sonucu elde edilir. 7-8 saat kaynamanın ardından soğuduğunda macun kıvamını alan bu pekmez Rumeli kültüründe önemli bir yere sahiptir.
Pekmez Nasıl İçilir?
Sürekli tüketilmesi önerilen en sağlıklı besinler arasında yer alan pekmez, iyi bir enerji kaynağı olmasının yanı sıra vücudumuzun ihtiyaç duyduğu demir, potasyum, magnezyum, kalsiyum ve karbonhidrat içerir. Vücudu dinç ve dinamik tutan pekmez, doğru tüketilirse tüm faydalardan yarar sağlanır.
Düşük kan değerlerine sahip olanlar, demir açısından kuvvetli olan pekmezi, her sabah aç karnına 1-2 yemek kaşığı şeklinde içebilirler. Yoğun bir tadı olan pekmez, günlük hayatta bu sebeple sürekli tüketilmesi zor bir içecektir. Bu nedenle düşük dozajda kullanılır.
İçimi dışında tahin ile karıştırılarak kahvaltıda tüketilebilir. Karsambaç tatlısının yapımında da kullanılmaktadır.