Kitap okuma alışkanlığı küçük yaşlarda kazanılır, kazandırılır. Görsel duyulardan zihne aktarılan nesneler kişilerde çoğunlukla hayat boyu kalıcı olabilmektedir. Sahip olunan beş duyunun edindiği deneyimlerin beyinde bıraktığı izler insanın gelecekteki davranış ve duygu örüntülerinin kalıbıdır.
Kitap okumanın öneminden bahsetmeyecek kişi hemen hemen yok gibidir. Ancak, kitap okuma alışkanlığına sahip bir toplum muyuz? Önce buna bakmak lazım. Ülkemizde kitap okuyanların oranı okumayanlara göre çok düşük seviyede. Hem okumuyor, hem de dinlemiyoruz. Özellikle son yıllarda internetin sohbet ağırlıklı kullanımı, sosyal medya olgusu, sanal dünya adı verilen ortam, bireyleri kitap sayfalarından giderek daha da uzaklaştırmakta.
Çocukların öğrenme yöntemlerinden biri de taklit etmektir. Onların büyüklerin davranışlarına, alışkanlıklarına, hobilerine özenmelerinden, öykünmelerinden daha normal ve doğal ne olabilir? Öncelikle tüm davranışlar; toplumun en küçük ama en önemli sosyal birlikteliği olan ailede öğrenilir ve kazanılır. O nedenle özellikle çocuk yaştaki bireylere okuma alışkanlığını kazandırabilmek için bu alışkanlığı öncelikle biz büyüklerin edinmesi lazım.
Kitap okuma alışkanlığını kazanma önerilerini iki kategoride ele alacağız; Çocuklar ve yetişkinler.
Çocuklarda kitap okuma alışkanlığı
Çocuklarda kitap okumayı zorunluluk haline getirmemek ilk adım olmalı. Alışkanlık alıştırmakla edinilir, bu alıştırmalar da sevdirerek başarılır. Çocuklara küçük yaşlarında masal ve hikâye kitaplarını okuyarak onlara önce dinleme alışkanlığı kazandırmalısınız. Masalları ve hikâyeleri hangi çocuk dinlemek istemez ve hangi yetişkin çocukluğunda dinlediği masalları hatırlamaz? Keyifle dinledikleri masalların kendilerine kitaplardan aktarıldığını görmeleri, anlamaları, bilmeleri onların ileriki yaşlarda kitaplara olan sevgisine, yakınlığına atılmış önemli bir adım anlamındadır.
Okuma çağı öncesinde çocuklara okuduğunuz masal ve hikayelerin dışında, piyasada bolca bulunan boyama kitapları, resimli kitaplar alarak onlarla haşır neşir olmalarını sağlayabilirsiniz. Boya kalemi tutan elleri de sadece görsel değil dokunma yönünden de çocukları okul – okuma çağına, geleceğe hazırlayacak faktörlerden biri olacaktır. Okuma çağına geldiğinde ilgi alanlarına ve yaşına uygun kitap seçimlerinde bulunun ( Okul / ders kitaplarının dışında ), bir süre sonra seçimi kendisine de bırakın. Çocuklarınıza sık sık kitap hediye edin, içine sevgi ve övgü sözcüklerinizi yazmayı da unutmayın.
Haftanın belirli günleri / gecelerinde aile ortamında kitap okuma aktiviteleri düzenleyebilirsiniz. Odasında kendisine ait bir kitaplığın olmasını sağlayın, kitaplık düzenini ona bırakın. Ayrıca sizin kullandığınız kütüphanenin alt raflarını ona ayırabilirsiniz. Kitaplarını sahiplenmesi adına harçlığının bir kısmını kitap satın alması için ayırmasını sağlayın. Okuduğu kitap ve kitaplara siz de ilgi gösterin, içerikle ilgili yanıt verebileceği pozitif sorular sorarak okuduklarının büyükleri tarafından dikkate alındığını hissettirin. Okuduğu kitapla ilgili konularda size danıştığında, paylaşmak istediğinde mutlaka dikkate alın, onun algılayabileceği düzeyde yardımcı olun. Evde, okuduğunuz veya okumayı düşündüğünüz kitapların sohbetini, kritiğini yapın, çocuk için bu gibi kulak dolgunlukları önemlidir. Zaman zaman kitapçılara birlikte gidin, kütüphanelere götürün. Belli dönemlerde açılan kitap fuarlarını gezin. Bu mekanlardaki kalabalık okur kitleleri ve kitaplara gösterilen ilgi ve elbette kitapsever büyüklerince kendisine gösterilecek sevgi, çocuk için teşvik edici olacaktır.
Yetişkinlerde kitap okuma alışkanlığı
Zaman bulamıyorum, bütçe ayıramıyorum demek ardına sığınılacak en geçersiz bahanelerden ikisidir. Gerekli gereksiz birçok şeye zaman ayırabildiğimiz, para harcayabildiğimiz şu koskoca ömürde kitap okumaya da elbette ayıracağımız zaman ve para olmalı, olabilmeli. Ayrıca, interneti olumlu manada kullanmanın yol ve yöntemlerinden biri de e-kitap. Binlerce kitap okumamız için birileri tarafından internet ortamına yüklenmiş durumda ve her geçen gün yenileri ekleniyor.
Kitap okumayı alışkanlık haline getirmek için yazım tekniği ağır ve ağdalı olan kitaplarla başlangıç yapmayın. İlginizi çeken konuları içeren kitaplar seçin. Kısa hikâyeler, öyküler sizi yormayacak başlangıç kitaplarıdır. Konu içerikleri ile ilgili sorgulamalara, yorumlara bu aşamada fazla girmeyin. Okumanızı yarıda kesecek unsurlardan uzak durun. Telefon bunların başında geliyor. Gece yatmadan önce kitap okumak oldukça keyiflidir, deneyin. Başladığınız kitabı bitirmek için sebat edin, başlangıç ve bitiş arasında geçen süreyi fazla kesintiye uğratmayın. Ama, okuduğunuz kitaptan sıkıldıysanız okumakta ısrar etmeyin, bırakın. Hızlı okuyayım bir an önce bitsin, yenisine başlayayım yaklaşımından da uzak durun; bu kitap okuma değil vazife gibi bir şey olur ki, okuduğunuzdan bir şey anlamamanıza yol açar. Kitapçılara, kütüphanelere, kitap fuarlarına gidin, oralarda zaman geçirin. Sizin gibi kitapseverlerle diyaloğa girin.
Okunan kitabın cinsi ne olursa olsun; birçok okur,konsantrasyonu sağlamak için sakin, dingin ve sessiz bir ortam arar. Eğer gürültülü ortamlar bana engel olmaz diyorsanız okuduğunuz kitabı yanınızda taşıyın, fırsat bulduğunuz an ve yerlerde kaldığınız yerden devam edin.
Bilgi birikiminiz, istek ve merakınız arttıkça okuduğunuz kitapların türleri de farklılaşacaktır. Bir aşamadan sonra başlangıçta kaçınmanızı önerdiğimiz yazım tekniği ağır ve ağdalı kitapları da keyifle okumaya başladığınızı göreceksiniz. Belirli konuları ele alıp o konularla ilgili farklı kaynakları okuyacak, kıyaslamalarını yapacak, korelasyonları kuracaksınız. Bu aşamada okuduklarınızla ilgili notlar tutabilir, eğer isterseniz sizin için önemli olacak satırların, sözcüklerin, kavramların altını çizebilirsiniz. Zamanla dağarcığınız genişleyecek, benzer konulara ilgi duyan başka insanlarla karşılaşacak, tanışacak, fikir teatisi yapacak ve bundan büyük keyif alacaksınız.
Bilgi en büyük hazine ve bu hazine kitap sayfalarında sizleri bekliyor.