Bir vergi ödeme şekli olan stopaj, işverence gelir ya da kurumlar vergisine tabi olan bir kazanca ait tutarın, işi yapan kişiye ödenmesi sırasında yasa ile belirtilen oranlarda kesinti yapılarak işi yapan kişi adına peşin olarak vergi dairesine yatırılmak suretiyle uygulanmaktadır.
Stopaj vergilendirmesi, genel olarak Gelir Vergisi kapsamında yapılmakla birlikte vergi kaçakçılığının önlenmesi amacıyla farklı uygulamaların da geliştirildiği görülebilmektedir. Gelir vergisinde; maaş ve ücretlerin çalışanlara ödenmesi sırasında gelir henüz çalışanın eline geçmeden stopaj kesintisinin yapılması gerekmektedir. Yapılan kesinti, işi yapan adına işveren tarafından vergi dairesine yatırılmaktadır.
Stopaj yönteminde, işveren işi yapana daha ücretini ödemeden gerekli vergileri kesmekte ve kalan kısmı işi yapana ödemektedir. Bu usul, vergilerin daha kolay ve garantili bir şekilde tahsil edilmesini sağladığı gibi, vergi kaçakçılığının engellenmesinde de son derece etkili olmaktadır. Verginin kazancın doğmasının hemen ardından işverence doğrudan vergi dairesine yatırılıyor olması sayesinde mükellefler fazladan uğraştan kurtulmakla kalmayıp üzerlerinde oluşacak baskı da ortadan kalkmaktadır.
Kimler Stopaj Yapmak Zorundadır?
Gelir Vergisi Kanununun 94’üncü maddesinde stopaj yapma zorunluluğu bulunanlar belirlenmiştir. Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, ticaret şirketleri, sair kurumlar, iş ortaklıkları, vakıflar, dernekler, dernek ve vakıfların ticari işletmeleri, yatırım fonu yönetenler, kooperatifler, gerçek gelirini beyan etmeye zorunlu olan ticaret ve serbest meslek sahipleri, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler kanunun ilgili maddesi gereğince stopaj yapma zorunluluğu bulunanlar olarak belirlenmiştir.
Stopaj Nasıl Hesaplanır?
Stopaj hesaplama, stopajın hangi türden kazanca uygulanacağına göre değişkenlik gösterebilmektedir. Ödeme tutarına stopaj oranının uygulanmasıyla stopaj kesintisi hesaplanmaktadır.
Ücret stopajının hesaplanmasında; brüt ücretten SGK kesintilerinin düşülmesi ve kalan tutarın hesaplamaya esas alınması gerekmektedir. Diğer stopaj uygularında sabit bir stopaj oranı uygulanmaktayken, ücret ödemelerinde sabit bir stopaj oranı yoktur. Her yıl güncellenen vergi dilimleri oranlarına göre stopaj hesaplama yapılır. Ücret stopajında; %15, %20, %27 ve %35 oranlarında stopaj kesintisi vergi dilimlerine göre uygulanmaktadır.
Kira stopajı hesaplamada, brüt kira tutarına %20 oranında stopaj uygulanmaktadır. Kira kontratının net kira üzerinden yapılması halinde net kira bedeli %25 oranı ile çarpılarak stopajın hesaplanması mümkün olmaktadır. İşyerinin kiraya verenin işletmesine dahil olması durumunda ise stopaj kesintisi yapılmamaktadır.
Serbest meslek sahiplerine yaptıkları iş karşılığında ödenen ücretlerden işveren tarafından yapılacak stopaj kesintisinin oranı ise %20’dir. Bu kesinti, noter ödemelerinde yapılmadığı gibi, tam mükelleflere yapılan telif ödemelerinde %17 olarak uygulanmaktadır.