Belirli bir vadesi olan, vade sonunda yatırımcısına kar sağlayan finansal araca repo denmektedir. Burada önemli olan, yatırımların uzun vadeye yayılmasını sağlamaktır. Çünkü yatırımlar ne kadar uzun vadeye yayılırsa, o kadar yüksek tutarda kar sağlanabilmektedir. Ayrıca; devlet tahvillerine, hazineye, banka garantili bonolara, Kamu İdaresi Ortaklığı’na, Toplu Konut İdaresi tarafından ihraç edilmiş borç senetlerine repo işlemi uygulanabilmektedir.
Yine borsanın konusu olan menkul kıymetler üzerinden de repolarda alım ve satım işlemleri yapılabilmektedir. Ancak bu işlemlerin yapılması, fiziki olmayan koşullarda gerçekleşir. Yani, resmi hesaplar aracılığı ile yatırım yapılır ve banka ile kişinin arasında düzenlenen bir makbuzla repo işlemi gerçekleşir. Vadesi dolduğu zaman da makbuz bankaya verilerek, önceden kararlaştırılmış tutarda para kazanılır. Repo, borsa işlemlerinde, Merkez Bankası’nın bloke hesabından ya da Takasbank’ta korunarak yatırım yapılmaktadır.
Repo Türleri Nelerdir?
Düz repo : Gerçek ya da tüzel kişinin bir başka gerçek ya da tüzel kişiden bir menkul kıymeti belirlenen tarih ve belirlenen bedelden geri satın alması işlemine denir.
Ters repo : Bir menkul kıymetin başlangıç tarihinde alınıp bitiş tarihinde geri satılması işlemidir. Ters repo yapan taraf parayı kullandıran taraftır. Yani düz repoda geri alınmak üzere satılması söz konusu iken; ters repoda geri satılması üzerine alınması işlemi söz konusudur.
Açık repo : Vadesi belirsiz yapılan repo işlemine denir. Alıcı ve satıcı arasındaki sözleşmenin sonlandırılması istenilen tarihte yapılabilir.
Sürekli repo : Alıcı ve satıcı arasında yapılan sözleşmenin tekrar imzalanmasına gerek olmadan yenilenmesi anlamına gelir. Yani sözleşmede belirtilen tarih dolduğunda vade otomatik olarak yenilenir. Overnight ya da kısa vadeli işlemlerde tercih edilir.
Gecelik repo: Gecelik repo işlemlerinde vade bir gündür. Bu tür repo işlemlerinde aksi kararlaştırılmadıkça valör aynı gündür ve nihai takas ertesi gün gerçekleştirilir. Eğer valör cuma günü ise teslimat pazartesi olmakla birlikte işlem yine gecelik repodur. Repo piyasasında en fazla ciroya sahip kalem, gecelik repodur.
Vadeye kadar repo: Menkul kıymetin faiz ya da kupon ödeme tarihi, vadenin bitim tarihi ile aynı güne denk gelir.
Esnek repo: Alıcı olan tarafın yani para yatıran yatırımcının repo sözleşmesinde yer alan tarih ve koşullar çerçevesinde geri alabilme hakkı karşılığında, belli faiz oranı üzerinden ödeme yapacağı konusunda esneklik ayrıcalığı tanıyan işlemdir.
Karşılıksız repo (Fiktif) :İki şekilde yapılır. Birincisi; menkulu satan tarafın portföyünde finansal aracın bulunmamasına rağmen işlem yapılır. Bu durumda; kıymet temsilen makbuz ya da dekont olması yeterlidir. İkincisinde ise; Aynı tutar ve tanımdaki menkul kıymet, birden fazla gerçek ya da tüzel kişiye birden fazla işlem yapılarak satılmakta ve böylece açığa satış durumu ortaya çıkmaktadır. Bu durumda işlemlerin bir tanesi gerçek, kalanlar ise hayali olarak gerçekleştirilmektedir. Vade bitiminde paya düşen miktar kadar kazanç elde edilir.
Döviz swapı repoları : İşlemler döviz üzerinden yapılır. Bu şekilde yapılan yatırımda dövizdeki değişimlerden de para kazanmak mümkündür.
Repo Yatırımı Yapma
Repo yatırımı, bankalar ya da borsa piyasası aracılığı ile yapılmaktadır. Bankaların şubesine gitmek ya da direkt olarak tercih edilen bankanın online hizmetlerinden yararlanmak, repo yatırımı için tercih edilecek yollardandır. Yatırım amaçları bölümüne, repo işleminin yapılması isteği beyan edilir ve gerekli işlemler bu beyanla başlatılır.
Borsa piyasasının aracılığıyla yatırım yapılması istendiğinde, biraz daha farklı bir yöntem kullanılmalıdır. Borsada yapılabilen repo işlemleri düz ve ters repo türleridir. Ancak bu iki türde de yatırım yapılabilmesi için seçilen aracı kurumun; repo ve ters repo yaptırılabilir yetki belgesine sahip olması gerekmektedir. Yetki belgesine sahip olan aracı kuruma başvurarak repo veya ters repo yatırımları için sözleşme imzalamanız ve bu şekilde yatırım yapmanız mümkün olacaktır. Yetki belgesine sahip olmayan hiçbir aracı kurumla, repo yatırım işlemi yapılmamaktadır. Bu sebepledir ki aracı kurumun seçilmesine son derece dikkat edilmelidir. Bu noktada kişilerin beklentisini tam olarak karşılayacak kurumun tercih edilmesi ve de kurumun yetki belgesine sahip olup olmadığı noktaları incelenmelidir.
Repo yatırımı ile para kazanılmak istendiğinde; faiz oranlarının yüksek olduğu dönemler tercih edilmelidir. Faizlerin yüksek olması, enflasyonun da yüksek olması demektir. Bu dönemlerde 1 haftalık repo yatırımı yapmak önemlidir. Bu yatırım şekliyle kısa zamanda istenilen ek gelir elde edilebilir.