Finansal tüketicilerin kullandıkları kredi kartı, konut kredisi, ihtiyaç kredisi veya kredili mevduat hesabı gibi ürünlerle ilgili ödeme performanslarını gösteren puan kredi notu olarak adlandırılmaktadır. Ülkemizde bankacılık sektörüne yön veren dokuz bankanın ortak girişimiyle kurulan ve diğer finans kuruluşlarının da üyelik yoluyla bilgi paylaşımında bulundukları Kredi Kayıt Bürosu tarafından hesaplanan kredi notu, bankaların kredi başvurularını değerlendirmelerinde yararlandıkları en önemli kriterlerden biri olması nedeniyle önem kazanmaktadır. Bankalar, müşterilerinin kullandıkları kredi ürünlerinin ödemeleri ile ilgili bilgileri Kredi Kayıt Bürosu ile paylaşmakta ve tüm bilgilerin tek noktada toplanmasını sağlamaktadırlar. Kredi Kayıt Bürosu’nda toplanan bilgilerin analiz edilmesi sonucunda ise kredi notu elde edilmektedir.
Kredi Notunun Belirlenmesinde Etkili Olan Unsurlar Nelerdir?
Kredi notunun belirlenmesinde etkili olan unsurların başında; kişilerin kullanmış oldukları kredi kartı, bireysel kredi, kredili mevduat hesabı gibi ürünlerin ödemelerine yönelik alışkanlıklar gelmektedir. Kredi ürünlerine ilişkin aylık taksitlerin ya da kredi kartı ekstresi asgari tutarının vadesinde ödenmesi kredi notunun yükselmesini sağlarken günlük gecikmeler bile kredi notu üzerinde olumsuz etki göstermektedir.
Bireylerin mevcut hesap ve borç bilgileri de kredi notunun belirlenmesinde etkili olmaktadır. Aşırı borçlu durumdaki kişiler bankalar tarafından yüksek riskli olarak değerlendirildiklerinden kredi notları da düşük çıkmaktadır. Buna karşılık, borç tutarından daha yüksek miktarda mevduat hesabının bulunması risk seviyesini düşürerek kredi notu üzerinde de olumlu etki göstermektedir.
Yakın tarihte kullanılan kredilerin, kişilerin risk oranlarını yükseltmesi ve henüz ödeme performansının belli olmaması nedeniyle az da olsa kredi notunu olumsuz etkilemesi söz konusu olabilmektedir. Kişilerin kredi kullanım sıklıkları da kredi notu üzerinde etki gösteren bir unsur olarak dikkat çekmektedir. Bankalarda mevduat hesabı bulunan ancak hiç kredi kullanmamış ya da çok az kredi kullanmış kişilerin kredi notlarının, kredi ürünlerini kullanan ve düzenli bir ödeme geçmişine sahip olan kişilere göre daha düşük olduğu görülmektedir.
Kredi Notunun Önemi Nedir?
Kredi notu yüksek olan bireysel ve tüzel kişiler daha kolay kredi alabilmekte, ihtiyaç halinde daha kolay kredi kartı limit arttırımı talebinde bulunabilmektedir. Bunların dışında günümüzde günlük ya da uzun dönem araç kiralamalarda, gsm operatörleri tarafından taahhütlü cihaz satın alımında da kredi notu önem arz etmektedir. Kredi notu riskli seviyede bulunan kişiler bu tip ihtiyaçlarını karşılamada sıkıntı yaşamaktadır.
Kredi Notunu Yükseltmek İçin Ne Yapılmalıdır?
Kredi notunu yükseltmek için; öncelikle notun hangi nedenle düştüğünü bilmek yararlı olacaktır. Ödeme performansındaki düzensizlikler nedeniyle kredi notunun düşmesi durumunda; gecikmeye giren taksitlerin en kısa sürede ödenmesi ve takip eden aylarda da son ödeme gününü geçirmemeye özen gösterilmesi gerekmektedir. Kredi ya da kredi kartı ödemesinin son ödeme tarihinden birkaç gün sonra yapılmasının bile bir dönemlik gecikme olarak değerlendirildiği unutulmamalıdır.
Aşırı borçluluk durumu nedeniyle kredi notu düşmüş ise; eğer imkan var ise mevcut borçları azaltmak için toplu ödeme yapılması ya da mevduat hesaplarına borç tutarını karşılayacak tutarda para yatırılması kredi notunun yükselmesinde etkili olmaktadır. Eğer bunların yapılması söz konusu değilse ve mevcut borçlarla ilgili ödeme güçlüğü yaşanıyor ise, yapılandırma yoluna gidilerek kredi vadesi uzatılıp aylık taksit tutarlarının düşürülmesi kredi notu üzerinde etkili olacaktır. Kredi notunun düşük olduğu durumlarda bankalara ret yanıtı alınacağı bilinerek yapılan başvurular da kredi notu üzerinde olumsuz etki yarattığından kredi notu yükselinceye dek bu durumdan kaçınılması gerekmektedir.
Kredi notu ilerde ihtiyaç duyulması muhtemel konut ya da araç kredisi taleplerinde de bakılacak kriterlerden biridir. Eğer bankalarla ilişkiniz sadece mevduat hesabı sahibi olmaktan öteye geçmiyorsa, bu durumu gözden geçirmenizde fayda vardır. Eğer ödemelerinizi düzenli yapmakta sıkıntı yaşamayacaksanız; kredi kartı kullanmak, kredi almak gibi faaliyetler size yarar getirecektir. Unutulmamalıdır ki; banka için kredi kullanım geçmişi kayıtlarla belirli ve olumlu olan bir kişi, belirsiz olana göre her zaman tercih sebebidir.