Kış günleri geldi, kapıya dayandı. Şimdi akıllardaki en büyük soru, kış dönemi için uygun ısınma şekli. Birçoğumuzun evinde, doğalgaz ve doğalgaz ile çalışan ısıtma araçları mevcut ve çoğumuz soba ile büyümemize rağmen, doğalgaza pek çabuk alıştık. Sürekli gelen zamlarla evlerin bir türlü ısınamaması, doğalgaza yüklenmemize ve doğal olarak da faturanın, evden daha çok ısınmasına sebep oldu. Ama doğalgaza alternatif ısınma yöntemleri de mevcut ve bunların arasında, hem çevre dostu, hem ucuz, hem de etkili yöntemler bulunuyor.
Elektrikli, kömürlü ve ikisinin dışında kalan, pek çok ısınma yöntemi mevcut. Isınma türünü, evin ihtiyaçlarına, büyüklüğüne ve konumuna göre belirlemek, daha mantıklı olacaktır. Bu yazıda, doğalgaza alternatif olan bazı ısınma yöntemlerine değinilecek.
Soba
Soba, eskiden beri evlerde kullanılan, hatta birçoğumuzun büyüdüğü evlerde, yıllarca kullanılan bir yöntemdir. Doğalgaz bulunmayan yerlerde hala kullananlar mevcut olmakla birlikte, doğalgaz yerine soba kullananlar da mevcut. Ancak sobaların da farklı çeşitleri var ve bunların hangisini tercih edeceğinizi, evinizin durumu, büyüklüğü ve sizin ihtiyaçlarınız gibi durumlar belirliyor.
Döküm (Kuzine) Soba
İşte, nostaljilere konu olan, hatıralarımızın başköşesinde yer alan, beraber büyüdüğümüz soba! Hem ucuz, hem pratik, hem işlevsel, hem de duygusal bir çeşit desek, herhalde yanılmış olmayız. Döküm sobaların marifeti, hem döküm oldukları için, ısıyı daha kısa sürede ısınıp, ısıyı daha uzun süre korumaları, hem de üzerlerindeki hazne sayesinde, yemek pişirmek için de kullanılabilmeleri. Yılbaşı gecelerinde pişirdiğimiz kestaneler, akşamları sobada demlediğimiz çaylar, sobada yapılan güveç benzeri yemekler, işte bu sobaların, pişirme için kullanılabilen haznelerinin marifeti. Aynı zamanda, görsellik açısından göze hitap eden modelleri ya da retro gibi, eski sobalı günleri özleyenler için, nostaljik modelleri de bulunuyor.
Ufak bir not; Döküm sobaların pahalı olmaları, çelik sobaların daha çok tercih edilmesine neden oluyor ama uzun vadede, döküm sobaların çok daha kazançlı olacağını söylemeliyiz.
Çelik Soba
‘’Katı yakıt sobaları’’ olarak bilinen çelik sobalar, aslında akla ilk gelen soba modelleridir. Isıyı dışarı hızlı vermeleri sayesinde, ortamın sıcaklığını bir anda değiştirebilen bu sobalar, ‘’katı yakıt’’ adından da anlaşılabileceği gibi, odun veya kömür gibi yakıtlarla çalışırlar. Odun veya kömürü büyük miktarlarda almak, tabi ki daha avantajlı olacaktır. Ama bunları saklamanız için, serin ve kuru bir yeriniz olması gerekir.
Not: İki soba türü de, denetlenmediği ve dikkatli kullanılmadığı durumlarda, büyük risk taşıyabilirler. Karbon monoksit zehirlenmeleri gibi, ölümcül olacak sonuçlar doğurabilirler. Bu tip araçları dikkatli kullanmanız ve sık sık kontrol ettirmeniz, sağlığınız ve çevrenizdekilerin emniyeti açısından, son derece önemlidir.
Tüp gaz sobaları
Biz bu soba türünü, daha çok ‘’katalitik soba’’ adıyla biliyoruz. Gazla çalışan ve çocukluğumuzdan aşina olduğumuz türlerden olan bu sobalar, aslında şimdilerde de popüler olmaya başladı. Gittiğimiz kafelerde, etkinliklerde, çay içtiğimiz mekânlarda görebiliyoruz artık. Belki de, eski yerini yeniden alır ‘’katalitik soba’’.
Şömine Soba
Filmlerde gördüğümüz, havalı şöminelerin bir benzeri, bu soba türü. Odun gibi yakıtlarla çalışıyor, malzemesinden dolayı, o da çabuk ısınıyor, aynı zamanda, içinde yemek de yapılabiliyor.
Daha küçük modelleri olmakla birlikte, büyük evlerde, duvarlardan birinin içine gömülerek yapılan, orijinal versiyonları da mevcut.
Infrared Isıtıcılar
Günümüzde, daha çok marka adlarıyla, UFO gibi bilindik firmalarla özdeşleşerek akıllarımızda kalan, elektrikli bir ısınma yöntemi. Ama sadece UFO değil, birçok prestijli ve kaliteli firma, infrared ısıtıcı üretiyor. İngilizce’deki ‘’infra’’ (alt, aşağı) ile ‘’red’’ (kırmızı) kelimelerinin birleşiminden türeyen ve Türkçe’ye ‘’kızılötesi’’ olarak geçen teknoloji, geçmişte sadece, telefonlar arasında veri alış verişi yapmak için, cihazları birbirine değdirmek zorunda olduğumuz günlerde, şimdilerde kullanılan ‘’bluetooth’’ teknolojisinin atası olarak biliniyordu.
Artık, ısıtıcı olarak üretilen modelleri de mevcut. Çalışma yöntemi de oldukça basit.
Temelde infrared, ısısını objelere veren bir sistemdir. Yani, ısıtıcıdan yansıyan ışık, değdiği objeleri ısıtır. Ekonomik olarak aynı aileden olduğu quartz tipi ısıtma sisteminden pek farklı değil. Yani halk arasından daha “ekonomik ısınma yöntemi” sağladığı bir şehir efsanesidir. Cihazı seçerken dikkat etmeniz gereken nokta kaç watt’lık alacağınızdır. Buna ısıtmak istediğiniz odanın büyüklüğüne bakarak karar vermeniz en doğrusu olacaktır. Mesela ortalama 15M2’lik bir odaya 1500 watt’lık bir seçim yerinde olacaktır. Odanızın metrekaresi büyüdükçe tercih etmeniz gereken watt miktarı da aynı oranda büyümelidir.
Not: Infrared, ışığının temas ettiği objeleri ısıttığı için, cildinize ve gözünüze temasından kaçınmalısınız.
Quartz Isıtıcı
Infrared ısıtıcılar ile aynı mantıkla, ışığının temas etmesi ile ısıtma sağlayan, quartz ısıtıcılar, infrared modellerinden farklı olmak üzere, nesneleri değil, havayı ısıtırlar. Aslında iki ısıtıcı aynı ailedendir, ama ısıttıkları şeyler farklıdır. Bu yüzden, etkileri de farklıdır. Örneğin, infrared ısıtıcılar, ortamı uzun süre sıcak tutamazken, quartz ısıtıcılar, nesneler yerine havayı ısıttıkları için, daha uzun süreli bir sıcaklık sağlarlar.
Fanlı ısıtıcılar
‘’Fan’’ kelimesini, daha çok elektronik eşyalardan, özellikle de bilgisayarlardan biliyoruz. Bilgisayarı soğutması için kullanılan fanlar, aslında bir yandan da, ortamı ısıtırlar. Bunun sebebi, fanların, vantilatörde olduğu gibi, dışarıdan aldıkları havayı, içlerindeki panellerden geçirerek, ısıtıp dışarı vermeleridir. Bunun yanında, fanların sıcaklık vermeleri için, öncelikle çevrelerindeki havayı ısıtmaları gerekir.
Infrared ısıtıcılara göre avantajı; üfleyerek çalıştıkları için, sıcaklığı odaya yayabilmeleridir. Dezavantajları arasında, çok sesli olmaları, herhalde en çok kafaya takılan şey olacaktır. Bunun yanında, bu ısıtıcıların ortamdaki havayı kuruttukları gerçeği göz önünde bulundurulmalıdır. Tabi bir de, elektrik harcamaları vardır ki, aslında dezavantajlar konusunda, liste başı olabilir.
Elektrikli Yağlı Radyatörler
Görünüm itibariyle, kalorifer peteklerine benzeyen radyatörler, tekerlekleri sayesinde, ‘’mobil ısıtıcı’’ olarak düşünülebilir. Su yerine radyatör içindeki yağ ile ısıtma işlemini gerçekleştirir. Havayı kurutmaması ve odayı homojen bir şekilde ısıtmasıyla birçok evde tercih ediliyor. Alternatiflerine göre daha sağlıklı olması da bir diğer avantajı. Tüm bu özellikler düşünüldüğünde evinizde eğer bebeğiniz varsa ve onun odası için bir ısıtıcı almayı planlıyorsanız tercihiniz kesinlikle yağlı radyatör olmalı.
Klima
İngilizce ‘’iklim’’ ve ‘’iklimlendirme’’ gibi anlamlarda kullanılan ‘’climate’’ kelimesinden türeyen bu alet, adının hakkını, işlevi sayesinde veriyor. Klimaya ‘’ısıtıcı’’demek, biraz haksızlık olabilir, çünkü asıl yaptığı iş, ortamı iklimlendirmek.
İçinde bulunduğu ortamdaki soğuk havayı alıp içindeki motor ile ısıtıp geri veren, aynı işlemi tersine çevirip, sıcak havayı soğutup geri veren bu cihazlar üzerine çalışan meslekler dahi var.
Ülkemizde daha çok güney illerinde kullanılan bu aletin, sert iklimlerde kullanılması konusundaki tek dezavantajı, harici motorunun bulunmasıdır. Genellikle, klimanın monte edildiği duvarın, evin dışına bakan tarafına yerleştirilen motor, kar yağışı gibi iklimlere sahip bölgelerde, sorun çıkarabilecek bir parça.
Bu sorun dışında, aslında inanılmaz bir iklimlendirme aracı olan klimalar, çeşitli büyüklüklere (btu) ve tiplere sahip. Oda tipi, salon tipi gibi çeşitleri bulunan klimalar arasında, kendinize en uygun olanını, evinizin ihtiyaçları ve klimanın yerleşeceği ortamın büyüklüğüne göre seçebilirsiniz.
Güneş Enerjisi
Doğalgazın bir başka alternatifi ise, yenilenebilir enerji kaynakları arasında bulunan, güneş enerjisidir. Bu sistemle ısı elde etmek oldukça ucuz ve basittir. Güneş panelleri içinde yer alan koyu renkli yüzeyler sayesinde güneş ışınları yansıtılmayarak içeride tutulur. Tutulan bu ısı suya aktarılır ve istenilen alanda kolayca kullanılabilir. Yılın büyük bölümünün güneşli geçtiği bu coğrafyada, güneş panellerini ısınma ve enerji üretimi yöntemi olarak kullanmak çok karlı bir seçimdir olacaktır. Ancak kurulum maliyetinin yüksek olması sebebiyle henüz pek yaygınlaştığı söylenemez.
Yenilenebilir sistemlerin en popüleri olan bu sistemi evinize kurmanız, tüketim maliyetinizi sıfıra indirmeniz anlamına geliyor. Yani güneş bedava olduğu sürece her ay gelen fatura derdine de son verebilirsiniz. Görüldüğü gibi güneş panelleriyle en azından evinizi ya da komşularınızı ikna ederek binanızın ısınma ihtiyacını karşılayabilirsiniz. En başta yapacağınız masraf ise kendisini birkaç yıl içinde amorti edip, bundan sonraki yıllarda sizi kara geçirecektir.
Elektrikli battaniye
Kendisine herhalde, ‘’yüzyılın icadı’’ diyebiliriz ve bu unvanı da hak edeceğini düşünebiliriz. Elektrikli battaniyeler, ortamın sıcak ya da soğuk oluşundan bağımsız olarak, yatağınızın her koşulda sıcak olmasını istemez misiniz? O halde, elektrikli battaniye kullanmamanız için, hiçbir sebep yok.
Yatak çarşafının üstüne monte edilen elektrikli battaniyeler, prize takıldıktan sonra, tahmini olarak 15 dakika içinde, yatağınızı sıcacık bir yer haline getirebilir. Ama yine de, uyurken fişini çekmekte yarar var.
